KOMPENDIUM - środki ochrony indywidualnej przeznaczone dla personelu medycznego

Przedstawiam państwu kompendium dotyczące środków ochrony indywidualnej przeznaczonych dla personelu medycznego.

SPRZĘT OCHRONY UKŁADU ODDECHOWEGO

SPRZĘT FILTRUJĄCY I POCHŁANIAJĄCY

Maska pełnotwarzowa:

• z odpowiednio dobranym filtrem, pochłaniaczem lub filtropochłaniaczem zapewnia ochronę układu oddechowego, oczu oraz całej twarzy przed czynnikami CBRN.
• jest zalecana jako podstawowy i uniwersalny sprzęt ochronny dla personelu medycznego
• musi spełniać normę EN 136 (sprzęt ochrony układu oddechowego - maski - wymagania, badanie, znakowanie).

Maska pełnotwarzowa z mocowaniem "RD 40" filtropochłaniaczy

Maska pełnotwarzowa z mocowaniem "bagnetowym" filtropochłaniaczy

Podział filtrów i pochłaniaczy:

Podział pochłaniaczy gazowych:

• Klasa 1 - pochłaniacze o niskiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1% (1.000 ppm).
• Klasa 2 - pochłaniacze o średniej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu nie przekraczającym 0,5% (5.000 ppm).
• Klasa 3 - pochłaniacze o wysokiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu do 1% (10.000 ppm).

Podział filtrów:

• Klasa 1 - (P1) - skuteczność filtracji 80% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi o niskiej toksyczności dla których NDS ≥2mg/m³.
• Klasa 2 - (P2) - skuteczność filtracji 94% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej i średniej toksyczności  dla których NDS ≥0,05mg/m³.
• Klasa 3 - (P3) - skuteczność filtracji 99,95% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności dla których NDS <0,05mg/m³.

Filtropochłaniacze muszą spełniać normę EN 14387 (sprzęt ochrony układu oddechowego - pochłaniacze i filtropochłaniacze - wymagania, badanie, znakowanie).

Filtry, pochłaniacze, fitropochłaniacze należy wymienić gdy wyczuwalny jest zapach substancji chemicznej lub/i kiedy występują opory oddechowe. W zagrożeniach biologicznych sprzęt należy wymienić i zutylizować po każdej ekspozycji. Brak jest badań dotyczących czasu pracy i ewentualnej wymiany.
Nie należy stosować powyższego sprzętu gdy stężenie tlenu w powietrzu wynosi mniej niż 17%.

Uniwersalny filtropochłaniacz

Półmaska ochronna:

• z odpowiednio dobranym filtrem, pochłaniaczem lub filtropochłaniaczem zapewnia ochronę tylko układu oddechowego, nie chroni oczu oraz odsłoniętej części twarzy.
• musi spełniać normę EN 140 (sprzęt ochrony układu oddechowego – półmaski i ćwierć maski – wymagania, badanie, znakowanie) oraz EN 149 (sprzęt ochrony układu oddechowego – półmaski filtrujące do ochrony przed cząstkami – wymagania, badanie, znakowanie).

Półmaska ochronna z możliwością mocowania filtrów, pochłaniaczy i filtropochłaniaczy

PÓŁMASKI FILTRUJĄCE 

Jeżeli stosujemy półmaski ochronne, to powinniśmy dodatkowo zawsze zakładać gogle/przyłbice lub ewentualnie okulary ochronne.

Taki zestaw ochrony dróg oddechowych oraz oczu zalecany jest głównie przy potwierdzonym i zidentyfikowanym skażeniu biologicznym i radioaktywnym. Nie powinien być stosowany jako zestaw ochronny "pierwszego rzutu".

Dedykowane jest używanie półmasek klasy FFP3 (czasem mogą to być półmaski klasy FFP2).

Należy również pamiętać, iż z braku wymaganego sprzętu (przekroczenie wydolności systemu np. z powodu epidemii) normy stosowanego sprzętu mogą zostać obniżone. Jednak nie może to powodować zagrożenia dla zdrowia lub życia personelu medycznego.

Półmaski filtrujące - podział:

• klasa 1 - (FFP1) - skuteczność filtracji 80% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej toksyczności dla których NDS ≥2mg/m³ o ile maksymalne stężenie wynosi do 4xNDS. Stosowana do ochrony dróg oddechowych przed pyłami nietoksycznymi w przemyśle rolniczym, spożywczym, w kamieniołomach, cementowniach, przemyśle drzewnym przy obróbce drewna miękkiego (iglaste), a szczególnie zaś do takich pyłów jak węglan wapnia, grafit naturalny i syntetyczny, gips, kreda, cement, tynk, marmur, tlenek cynku, pyłki roślinne, celuloza, siarka, bawełna, opiłki metali żelaznych, pył węglowy zawierający poniżej 10% wolnej krzemionki.
• klasa 2 - (FFP2) - skuteczność filtracji 94% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej i średniej toksyczności  dla których NDS ≥0,05mg/m³ o ile maksymalne stężenie wynosi do 10xNDS. Stosowana do ochrony dróg oddechowych przed średnio toksycznymi cząstkami stałymi, pyłami azbestu, miedzi, baru, tytanu, wanadu, chromu, manganu, pyłami drewna twardego, pyłem węglowym zawierającym wolną krzemionkę powyżej 10%, w przemyśle górniczym, chemicznym, hutniczym, stoczniowym.
• klasa 3 - (FFP3) - skuteczność filtracji 97% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności dla których NDS <0,05mg/m³ o ile maksymalne stężenie wynosi do 20xNDS. Stosowana do ochrony dróg oddechowych przed dużym stężeniem pyłów respirabilnych, stosowana przy spawaniu i lutowaniu, chroni przed pyłami zawierającymi beryl, antymon, arsen, kadm, kobalt, nikiel, rad, strychninę, cząstki radioaktywne, patogeny chorobotwórcze.

Dodatkowe oznaczenia półmasek filtracyjnych:

• S - półmaska przeznaczona do filtracji tylko cząstek stałych (pył, dym).
• SL - półmaska przeznaczona do filtracji cząstek stałych (pył, dym) oraz cząstek ciekłych (mgła).
• D - dodatkowe wymaganie odpowiedniej pyłochłonności sprawdzane pyłem dolomitowym.
• C - dodatkowe wymaganie odpowiedniej pyłochłonności sprawdzane pyłem węglowym. 

Półmaski filtrujące nie mają znormalizowanego kodu koloru. Oprócz własności filtrujących niektóre maski pochłaniają szkodliwe substancje chemiczne, lecz jedynie w stężeniach poniżej NDS i stosowane zwykle do neutralizacji nieprzyjemnych zapachów.

Półmaski z zaworkiem:

• zaworek pozwala na filtrowanie powietrza wdychanego, powietrze wydychane (potencjalnie skażone) nie jest już filtrowane.
• maski z zaworkiem dedykowane są służbom ratowniczym ze względu na mniejsze opory oddechowe (ratownicy często wykonują wysiłek fizyczny co może prowadzić do szybszego męczenia się).
• dla osób poszkodowanych wyłącznie maseczki chirurgiczne lub półmaski ochronne bez zaworka (filtrowanie wydychanego powietrza i ochrona osób trzecich).

Półmaska z zaworkiem 

Półmaski bez zaworka:

• może być używana przez ratowników, lecz głównie przeznaczona jest dla osoby poszkodowanej.

Półmaska bez zaworka

Półmaski filtrujące muszą spełniać normę EN 140 (sprzęt ochrony układu oddechowego – półmaski i ćwierć maski – wymagania, badanie, znakowanie) oraz EN 149 (sprzęt ochrony układu oddechowego – półmaski filtrujące do ochrony przed cząstkami – wymagania, badanie, znakowanie)

Maseczki chirurgiczne:

• przeznaczone są dla osób poszkodowanych (zmniejszają ryzyko transmisji).
• muszą spełniać normę PN-EN 14683:2006 (maski chirurgiczne – wymagania i metody badania).

Maseczka chirurgiczna

Maseczki mogą mieć również inne oznaczenia (głównie produkcji chińskiej):

• Maseczki FFP1 - (KN80)
• Maseczki FFP2 - (N95)
• Maseczki FFP3 - (N99)

Użytkowanie półmasek ochronnych:

• Muszą szczelnie przylegać do twarzy, zarost może powodować nieszczelności
• Są jednorazowe
• Zawilgocone muszą zostać wymienione
• Stosujemy maksymalnie 8 godzin
• Maseczki chirurgiczne stosujemy maksymalnie 4 godziny

SPRZĘT OCHRONY OCZU

Gogle:

• powinny również posiadać osłonki boczne chroniące bezpośrednią okolice oczu, szczelnie przylegać do twarzy oraz posiadać elementy umożlwiające dopasowanie do obwodu głowy.
• gogle muszą spełniać normę PN-EN 167:2005 oraz PN-EN 168:2005 (ochrona indywidualna oczu).
• okulary nie są zalecane ze względu na brak odpowiedniej ochrony oczu.

Gogole ochronne

Przyłbica:

• wyposażona w elementy umożliwiające dopasowanie do obwodu głowy.
• powinna być wykonana z materiałów niepalnych.
• jej zaletą jej ograniczone parowanie w stosunku do gogli (poprawa widoczności).

Przyłbica ochronna

ODZIEŻ OCHRONNA

Kategoria I – odzież ochronna chroniąca przed minimalnymi zagrożeniami

Kategoria II – odzież ochronna chroniąca przed konkretnym czynnikiem, który nie zagraża życiu i zdrowiu

Kategoria III – odzież ochronna do ochrony życia i zdrowia, chroni przed czynnikami mogącymi spowodować najgroźniejsze następstwa dla ratownika

Kategoria III dzieli się na:

W ramach typu 1 wyróżniamy trzy rodzaje odzieży gazoszczelnej:

typ 1a - odzież z aparatem powietrznym noszonym wewnątrz kombinezonu, sprzęt ochrony układu oddechowego chroniony jest przed działaniem niebezpiecznych mediów przez kombinezon

typ 1b - odzież z aparatem powietrznym noszonym na zewnątrz kombinezonu –sprzęt ochrony układu oddechowego nie jest chroniony przed działaniem niebezpiecznych mediów

typ 1c - odzież z zasilaniem w powietrze do oddychania dostarczanym z zewnętrznej linii sprężonego powietrza

Typ 3, 4, 5, 6 charakteryzuje się:

Kombinezony dodatkowo muszą spełniać ochronę i właściwości:

• Norma EN 14605, EN 13982-1, EN 13034 (ochrona przed czynnikami chemicznymi)
• Norma EN 14126 (ochrona przed czynnikami biologicznymi), duża litera B
• Norma EN 1073-2 (ochrona przed skażeniem promieniotwórczym)
• Norma EN 1149-5 (ochrona przed elektrycznością statyczną)

Kombinezon ochronny kat. III, typ 3 B

Kombinezon ochronny kat. III, typ 4 B

Kombinezon ochronny kat. I nie spełniający norm oraz właściwości ochronnych

Ciekawym rozwiązaniem jest kombinezon (chroniący przed czynnikami CBRN – odzież kat. III, typ 3), który stosowany jest wraz z filtrowentylacyjnym aparatem oddechowym (poprzez zastosowanie uniwersalnych filtropochłaniaczy chroni układ oddechowy oraz powoduje wytworzenie nadciśnienia pod kombinezonem). Nadciśnienie sprawia, iż w razie uszkodzenia kombinezonu, do wewnątrz nie zostanie zassane skażone powietrze. Dodatkowo ubranie posiada duży wizjer o szerokim polu widzenia, który poprawia widoczność. Aparat filtrowentylacyjny dodatkowo obniża temperaturę wewnątrz kombinezonu przez zasysane chłodniejsze świeże powietrze.

 

Filtrowentylacyjny aparat oddechowy, źródło: www.icd.pl

Ochraniacze na buty:

• powinny być wykonane z tego samego materiału, z którego jest wykonany kombinezon ochronny.

Obuwie ochronne:

• powinny być zgodne dyrektywą UE 89/686/CEE oraz normą EN ISO 20345:2011 (wymagania podstawowe i dodatkowe dla obuwia ochronnego do użytku w pracy).

Rękawice ochronne:

• zawsze stosujemy minimum 2 pary
• muszą spełniać normę EN 455 (wymagania i badania na nieobecność dziur, właściwości fizycznych. oceny biologicznej, wyznaczenia okresu trwałości) oraz EN 374 (rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami). Rękawice zewnętrzne dodatkowo powinny spełniać normę EN 388 (ochrona mechaniczna).

Rękawiczki nitrylowe

Rękawice ochronne, które wykonane są ze specjalnego rodzaju nitrylu o grubości 0,2 mm, co podwyższa ich wytrzymałość na uszkodzenia i rozrywanie. Zapewniają pełną ochronę chemiczną zgodnie z normą EN 374. Mogą być wykorzystywane jako rękawice zewnętrzne, gdy warunki zewnętrzne są niekorzystne (skażenie) i mogą spowodować uszkodzenie rękawic. Nie utrudniają wykonywania precyzyjnych czynności.

Rękawice ochronne, które wykonane są ze specjalnego rodzaju nitrylu o grubości 0,4 mm, posiadają wysoką wytrzymałość mechaniczną, cechuje je odporność chemiczna i termiczna, posiadają dobre właściwości antystatyczne. Przeznaczone do cięższej pracy (ewakuacja poszkodowanych, sprzątanie, pochówek ciał).

Grube rękawice ochronne cechujące się bardzo dużą odpornością chemiczna i wytrzymałością mechaniczną. Utrudniają wykonywanie precyzyjnych czynności.

TAŚMA USZCZELNIAJĄCA

• uszczelnia połączenia kombinezonu ochronnego z maską, rękawicami, ochraniaczami/obuwiem oraz może zostać wykorzystana do uszczelnienia zamka błyskawicznego ubrania ochronnego.

W przypadku wystąpienia zagrożenia biologicznego, jeżeli patogen jest zidentyfikowany oraz w zależności od wykonywanych procedur, to istnieje możliwość wykorzystania ubrania ochronnego składającego się z:

• fartucha chirurgicznego, musi spełniać normę EN 13795 (Odzież i obłożenia chirurgiczne - wymagania i metody badań - obłożenia chirurgiczne i fartuchy chirurgiczne oraz odzież dla bloków operacyjnych), EN 22610 (Obłożenia chirurgiczne, fartuchy chirurgiczne i odzież dla bloków operacyjnych, stosowane jako wyroby medyczne dla pacjentów, personelu medycznego i wyposażenia - metoda wyznaczania odporności na przenikanie bakterii na mokro) oraz EN 22612 (Odzież chroniąca przed czynnikami infekcyjnymi - metoda badania odporności na przenikanie drobnoustrojów na sucho).
• fartucha z tworzywa sztucznego
• czepka chirurgicznego
• ochraniaczy na buty
• rękawic ochronnych

Fartuch chirurgiczny

Fartuch ochronny z tworzywa sztucznego

Czepek chirurgiczny

Jako wewnętrzną warstwę, na które zakładane jest ubranie ochronne można zastosować jednorazowe ubrania chirurgiczne, bieliznę termoaktywną, dres. Ubranie ochronne powinno również być o 1- 2 rozmiary większe od tego, jakie nosimy na co dzień (poprawia to ergonomię ruchów). Należy pamiętać, iż praca w ubraniu ochronnym jest bardzo wymagająca dlatego trzeba dbać o komfort personelu medycznego.

Ubranie należy dobrać pod względem czynników zewnętrznych (ciecz pod ciśnieniem, aerozol, pył) oraz materiału niebezpiecznego.

Uniwersalnym ubraniem chroniącym przed czynnikami CBRN jest ubranie kat. III, typ 3 B.

Należy również zdawać sobie sprawę, że ze względu na braki sprzętowe spowodowane przekroczeniem wydolności systemu ochrony zdrowia, normy stosowanej odzieży ochronnej mogą ulec obniżeniu. Jednak nie może to powodować zagrożenia dla zdrowia lub życia personelu medycznego.

Serdecznie pozdrawiam, Kamil.

Piśmiennictwo:

• Skrypt do szkolenia z ratownictwa chemicznego realizowanego przez KSRG w zakresie podstawowym, KG PSP Warszawa, Warszawa 2019, wyd 1 
• Trzos A., Ratownictwo medyczne wobec współczesnych zagrożeń, Elamed, Katowice 2019, wyd. 1
• Gniadek A., Lewko J., Procedury pielęgniarskie w obliczu pandemii, PZWL, Warszawa 2020, wyd. 1
• Kurdziel M., Bijak M., Działania policyjne w środowisku covid-19, PZWL, Warszawa 2020, wyd. 1
• Konieczny J., Raniecki J., Ratownictwo chemiczno-medyczne, Garmon oficyna wydawnicza, Poznań-Warszawa 2007, wyd. 1
• Raniecki J., Ratownictwo chemiczno-ekologiczne, SA PSP Poznań, Poznań 1998, wyd. 1
• Raniecki J., Procedury postępowania i taktyka działań ratowniczych przy wykorzystaniu samochodu ratownictwa chemiczno-ekologicznego, SA PSP Poznań, Poznań 1999, wyd. 1
• Majchrzycka K., Środki ochrony układu oddechowego, PIP, Warszawa 2012, wyd. 1
• Guzowski P., Pawłowski R., Dekontaminacja w działaniach ratownictwa chemicznego jednostek straży pożarnych, SP PSP Opole, Opole 1994, wyd. 1
• Stadniczuk M., Koksanowicz L., Przygotowanie ratowników do działań w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego, SP PSP Opole, Opole 2000, wyd. 1
• Guzewski P., Pawłowski R., Raniecki J., Ubrania ochrony przeciwchemicznej, SA PSP Poznań, Poznań 1997, wyd. 1
• Pod red. Raniecki J., Zasady organizacji i prowadzenia dekontaminacji przy wykorzystaniu zestawu dekontaminacyjnego Agencji Rezerw Materiałowych, Częstochowa – Poznań 2011, wyd. 1
• Zasady organizacji ratownictwa chemicznego w KSRG, KG PSP Warszawa, Warszawa 2012, wyd. 1
• Zasady postępowania jednostek państwowej Straży Pożarnej w przypadku wystąpienia podejrzenia zagrożenia chorobami szczególnie niebzepiecznymi i wysoce zakaźnymi, KG PSP Warszawa, Warszawa 2015, wyd. 1
• Zespół ds. organizacji dekontaminacji wstępnej w ramach KSRG powołany przez Komendanta Głównego PSP, Organizacja dekontaminacji wstępnej w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, KCKRiOL Warszawa, wyd. 1
• Kraskowski T., Odzież chroniąca przed czynnikami biologicznymi, „Na ratunek” 1/2014, Katowice 2014, s. 36 - 39
• https://www.gov.pl/web/zdrowie/informacje-dotyczace-produktow-wykorzystywanych-podczas-zwalczania-covid-19
• https://www.icd.pl/kombinezon-dupont-tyvek-500-xpert.html
• https://www.icd.pl/
• http://archiwum.ciop.pl/1455.html
• http://archiwum.ciop.pl/25643.html
• https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P30001831335539182278&html_tresc_root_id=31893&html_tresc_id=31932&html_klucz=19558&html_klucz_spis=
• http://archiwum.ciop.pl/1297.html
• https://www.facebook.com/aedmaxpl/photos/a.192703704650623/618154222105567/?type=3&theater
• podziękowania dla modeli :)