piątek, 12 czerwca 2020

Bojowe środki trujące o działaniu parzącym



Dzisiaj mam przyjemność przedstawić Państwu działanie środków parzących. Temat jest bardzo aktualny i również dotyczy nas Polaków, ponieważ w Bałtyku zatopione są ogromne ilości broni chemicznej, w tym iperytu siarkowego.

Zapraszam do lektury :).
BOJOWE ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU PARZĄCYM

  • Są to związki chemiczne powodujące rozległe oparzenia, podrażnienie oczu, skóry i błon śluzowych (oparzenia).
  • Mechanizm działania polega na łączeniu się z białkami (w tym z enzymami), kwasami nukleinowymi oraz składnikami komórkowymi, powodując zmiany w obrębie struktury i funkcjonowania komórek.
  • Mogą powodować śmierć, lecz ich użycie ma na celu wywołanie paniki lub niezdolności do walki.

Objawy zatrucia

  • Droga wziewna: chrypka, duszność, tachypnoe, kaszel, ból gardła i klatki piersiowej. Pojawia się niewydolność oddechowa w przebiegu toksycznego obrzęku płuc. Objawy mogą pojawić się dopiero po kilku godzinach od ekspozycji.
  • Droga przezskórna: oparzenia mogą wystąpić po 2 – 24 godzinach. Początkowo pojawia się pieczenie, świąd, zaczerwienienie, później pęcherze wypełnione żółtawą treścią. Następnie powstaje martwica tkanek, a rany trudno się goją.
  • Bardzo wrażliwy organem są oczy. Środki parzące powodują podrażnienie spojówek i ich zapalenie, mogą trwale uszkodzić wzrok.
  • Dodatkowo u poszkodowanych występuje pobudzenie, nudności i wymioty.

Charakterystyka bojowych środków trujących o działaniu parzącym

Iperyt siarkowy (HD)
  • Oleista, bezbarwna (czasem bursztynowa) ciecz, słabo rozpuszczalna w wodzie, o zapachu musztardy, pary są cięższe od powietrza. Długotrwale skaża zbiorniki wodne.
  • Wchłania się drogą wziewną, przezskórną i pokarmową.
  • Ciężkie zatrucie drogą wziewną występuje przy stężeniu ok. 200 mg/m3 (zgon przy stężeniu 1500 mg/m3), a oparzenia pojawiają się przy stężeniu 2000 mg/m3/h.
  • Nazywany jest również gazem musztardowym.
  • Pierwszy raz użyty przez Niemców pod Ypres w 1917 r., wojska włoskie w Etiopii w 1936, wojska japońskie przeciw Chinom podczas drugiej wojny światowej oraz kilkakrotnie przez Irak w latach 80 XX wieku. W mieszaninie ze środkami paralityczno-drgawkowymi został wykorzystany podczas ataku w Halabdży, 16 marca 1988 roku.
  • Duże ilości zostały zatopione w Bałtyku. Zdarzają się zatrucia u rybaków.
Iperyt azotowy (HN-1, HN-2, HN-3)
  • Bezbarwna lub jasnożółta ciecz o zapachu przypominającym masło migdałowe. Słabo rozpuszczalna w wodzie, bardzo dobrze rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych. Pary są cięższe od powietrza.
  • Jest bardziej toksyczny niż iperyt siarkowy.
Iperyt tlenowy (HT)
  • Oleista, bezbarwna lub żółta ciecz o zapachu czosnku.
  • Jest 3,5 razy bardziej toksyczny niż iperyt siarkowy.
Luizyt (L)
  • Bezbarwna lub bursztynowa/czarna, oleista ciecz o zapachu pelargonii, dobrze rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych i tłuszczach.
  • Dobrze miesza się z innymi gazami bojowymi (np. z iperytem siarkowym tworząc mieszaninę HL).
  • Bardzo dobrze wchłania się drogą przezskórną
  • Oprócz działania parzącego, ma silne działanie ogólnotrujące. Jest to spowodowane tym, iż zawiera arsen i jest związkiem arsenoorganicznym. Blokuje lub zaburza działanie wielu enzymów. Objawami dominującymi są zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności i wymioty, gwałtowna biegunka prowadząca do odwodnienia), uszkodzenie naczyń, zwiększenie ich przepuszczalności, zagęszczenie krwi, spadek ciśnienia tętniczego.
  • Stężenie śmiertelne wynosi 120 mg/m3/10 min
  • Przy zatruciu luizytem stosuje się 2,3-dimerkaptopropanol (BAL – British Ani-Lewisite), który reaguje z luizytem tworząc nietoksyczne formy cykliczne. Wypiera go z połączeń z receptorami enzymów tkankowych. Powoduje przyśpieszone wydalanie arsenu z moczem. Ważne jest aby podać środek do godziny od narażenia.
  • Luizyt został użyty przez wojska japońskie przeciwko Chinom podczas II wojny światowej.
Oksym fosgenu (CX)
  • W postaci stałej jest bezbarwny, w postaci ciekłej ma barwę brązowo-żółtą o intensywnym, drażniącym zapachu.
  • Jego działanie w porównaniu do innych środków parzących jest bardzo szybkie i podobne do silnych kwasów.
  • Występuje często w mieszaninie z innymi gazami (ułatwia ich wnikanie do organizmu człowieka).
  • Nazywany również gazem pokrzywkowym.
  • LD50:  drogą przezskórną wynosi 25 mg/kg.

Postępowanie ratownicze
  • Ratownicy stosują środki ochrony indywidualnej: kombinezony ochronne, rękawice, buty lub ochraniacze zapewniające ochronę przeciwchemiczną, maski pełnotwarzowe z odpowiednim filtropochłaniaczem lub aparaty powietrzne.
  • Ewakuacja poszkodowanego ze strefy zagrożenia, ograniczenie aktywności poszkodowanego (ryzyko wystąpienia toksycznego obrzęku płuc).
Dekontaminacja:
  • Skażenie skóry: woda, wodny roztwór mydła, rozważyć 0,5% roztwór podchlorynu sodu, przy skażeniu luizytem lub oksymem fosgenu rozważyć płukanie 10% roztworem węglanu sodu.
  • Skażenie oczu: 0,9% NaCl lub woda, rozważyć płukanie 1,5% roztworem wodorowęglanu sodu lub 0,5% dichloraminy-T lub 2,5% roztworem tiosiarczanu sodu przez klikanaście minut. Pamiętać o usunięciu szkieł kontaktowych.
  • Zapewnić skuteczne udrożnienie dróg oddechowych (odessanie, udrożnienie przyrządowe), w razie niewydolności oddechowej rozpoczęcie wspomagania oddechu lub oddechu zastępczego. Zalecany jest tryb PEEP (wentylacja z dodatnim ciśnieniem końcowo-wydechowym).
  • Wczesna tlenoterapia bierna - 15 l/min.
  • Leczenie oparzeń.
  • Analgezja.
  • Zbadanie poszkodowanego, wdrożenie medycznych czynności ratunkowych adekwatnych do stanu poszkodowanego oraz monitorowanie podstawowych funkcji życiowych. 
  • Zapewnienie termoizolacji osobie poszkodowanej (dekontaminacja zimną wodą, usunięcie skażonego ubrania pogłębia wychłodzenie).
  • Nie wywoływać wymiotów.
  • Płynoterapia - odwodnienie, zaburzenia wodno-elektrolitowe.

Farmakoterapia:

BAL (przy zatruciu luizytem): 5 mg/kg m.c., następnie co 4 godziny 2,5 mg/kg m.c.

Tlen medyczny: 15 l/min.

Skurcz oskrzeli:
  • Salbutamol – dorośli: 5 mg w nebulizacji, dzieci poniżej 2 r.ż.: 2,5 mg w nebulizacji
  • Budezonid – dorośli: 1-2 mg/dobę w nebulizacji, dzieci od 6 mc. ż.: 0,25-0,5 mg/dobę w nebulizacji
  • Siarczan magnezu – dorośli: 2 g i.v. w 20-minutowym wlewie, dzieci: 25-50 mg/kg m.c. we 20-minutowym wlewie. Brak danych dotyczących skuteczności, należy rozważyć użycie
Przy zatruciu iperytem: rozważ 2,5% roztwór tiosiarczanu sodu w nebulizacji

  • Wszystkie osoby narażone na substancje parzące wymagają obserwacji (okres utajenia może wynosić kilkanaście godzin)
  • Zawsze konsultacja z regionalnym ośrodkiem toksykologii.

Serdecznie pozdrawiam, Kamil.



1. Zdjęcie przedstawiają poparzenia spowodowane działaniem iperytu.

















































2. Mapa przedstawia miejsca zatopienia arsenału broni chemicznej.


Piśmiennictwo:
  • Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z., Medycyna katastrof chemicznych, PZWL, Warszawa 2004, wyd. 1
  • Croddy E., Perez-Armendariz C., Hart J., Broń chemiczna i biologiczna. Raport dla obywatela, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2003, wyd. 1
  • Pod red. Pacha J., Zarys toksykologii klinicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, wyd. 1
  • Drzewiński Ł., Bojowe środki trujące, Wydacksiazke.pl, 2017, wyd. 1
  • Żuber M., Broń masowego rażenia w działalności terrorystycznej, Difin, Warszawa 2015, wyd. 1
  • Łukasik-Głębocka M., Ostre zatrucia w praktyce ratownika medycznego, PZWL, Warszawa 2018, wyd. 1
  • Klaassen C., D., Watkins III J., B., pod red. wyd. pol. Zielińska-Psuja B., Sapota A., Podstawy toksykologii, MedPharm Polska, Wrocław 2014, wyd. 1
  • Struniawski J., Ochrona przed czynnikami masowego rażenia, WSPol, Szczytno 2015, wyd. 1
  • Konopski L., Historia broni chemicznej, Bellona, Warszawa 2009, wyd. 1
  • Śliwińska-Mossoń M., Bizoń A., Milnerowicz H., Toksykologia środowiskowa i kliniczna. Wybrane zagadnienia, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2013, wyd. 1
  • Red. nauk. Piotrowski J., K., Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych, Wydawnictwo WNT, Warszawa 2017, wyd. 2
  • Bezuk-Mazur E., Elementy toksykologii środowiskowej, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach, Kielce 2001, wyd. 1
  • Manahan S., E., Toksykologia środowiskowa. Aspekty chemiczne i biochemiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, wyd. 1
  • Szajewski J., Toksykologia dla nie toksykologów. Ostre zatrucia egzogenne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, wyd. 1
  • Red. nauk. Seńczuk W., Toksykologia współczesna, PZWL, Warszawa 2006, wyd. 1
  • Praca zbiorowa, 1000 słów o chemii i broni chemicznej, MON, Warszawa 1987, wyd. 1
  • Guła P., Jałoszyński K., Tarnawski P., Medyczne skutki terroryzmu, PZWL, Warszawa 2017, wyd. 1
  • Trzos A., Ratownictwo medyczne wobec współczesnych zagrożeń, Elamed, Katowice 2019, wyd. 1
o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)